یکی از مسائل پیش روی جوامع جهانی در دهه های اخیر، مباحث مربوط به محیط زیست و عوامل تخریب آن به طور مثال تاثیر نفت روی محیط زیست ، است. آلودگی هایی که به تغییرات شدید آب و هوایی و گرم شدن کرۀ زمین منجر شده، نگرانی های زیادی را در سطح منطقه ای و جهانی ایجاد کرده است. در این تحقیق تلاش شده است تا اشاره ای به یکی از مهمترین منابع انرژی شود و همچنین گفته شود که در صورت عدم رعایت مسائل ایمنی و استانداردهای موجود، چه عواقب جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.

نفت خام:

نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و افروختنی به‌رنگ قهوه‌ای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایه‌های بالایی بخش‌هایی از پوسته کره زمین یافت می‌شود. نفت شامل آمیزه پیچیده‌ای از هیدروکربن‌های گوناگون است. بیش‌تر این هیدروکربن ها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص، تفاوت‌های زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند. نفت جز سوخت‌های فسیلی به حساب می آید و تجدید ناپذیر است.

محیط زیست:

محیط زیست به همه محیط‌هایی که در آن‌ها زندگی جریان دارد، گفته می‌شود. مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی خارجی و موجودات زنده که با هم در کنش هستند محیط زیست را تشکیل می‌دهند و بر رشد و نمو و رفتار موجودات تأثیر می‌گذارند.
حفاظت محیط زیست درقرن بیست و یکم به عنوان یکی از هشت هدف توسعه هزاره و یکی از سه پایه توسعه پایدارشناخته می‌شود.

انتشار آلودگی های نفتی در محیط زیست:

آلودگی منابع آب زیرزمینی و به طور کلی خاكها و دریاها، در سال هاي نزدیک تبدیل به یکی از جدي ترین مشکلات زیست محیطی در سراسر جهان شده است. از مهم ترین این آلوده کننده ها، آلایندههاي نفتی و فراورده هایی است که در اثر نشت و تراوش هنگام ذخیره سازي و یا انتقال، با نفوذ به خاك و دریاها، منابع آب زیرزمینی و زندگی آبزیان را آلوده می کند.

آلودگی نفتی می‌تواند از طریق ریختن نفت، ترکیدن لوله‌های نفت و و سایر تصادفات صنعتی ایجاد شود.

در کشور نفت خیزي همچون ایران، آلودگی خاك با ترکیبات نفتی موضوعی چالش برانگیز است. در ایران و بسیاري از کشورهاي دیگر، در موقعیت های اکتشافی نفت، پالایشگاهها و … به دلایلی مانند نشت آلاینده هاي نفتی از مخازن نگه داري آن ها، نشت از خطوط انتقال به دلیل پوسیدگی و خرابی لوله هاي انتقال فراورده هاي نفتی وغیره، خاك اطراف این مکان ها دچار آلودگی هاي نفتی می شوند.

در سال هاي اخیر، بررسی انتشار این آلودگی ها و همچنین پاك سازي خاك هاي آلوده به فراورده هاي نفتی، از حساس ترین و حیاتی ترین مسائل پیچیده زیست محیطی به شمار می رود.

یکی از شاخه‌های بیوتکنولوژی نفت که تجاری شده و امروزه در فهرست خدمات ارائه شده توسط شرکتهای فعال در زمینه مسائل محیط زیستی دیده می‌شود،‌ پاکسازی زیستی آب‌ها و خاک‌های آلوده به ترکیبات نفتی است. رها شدن نفت و فرآورده‌های آن در محیط زیست، ادامه زندگی بسیاری از جانداران ساکن اکوسیستم‌های خشکی و آبی راتهدید و با آلوده سازی آب‌های زیرزمینی، بهداشت انسانی را با خطر جدی روبه رو می‌کند، همچنین با از میان بردن زیستگاه گونه‌های مفید، اثر منفی خود را بر اقتصاد بخش‌هایی چون کشاورزی و شیلات تحمیل می‌کند.

انتشار نفت:

انتشار نفت عبارتست از انتشار مضر نفت به محیطها (خشکی و دریایی)، که غالبا محیط های دریایی بیشتر را تحت تاثیر قرار می دهد.
نفت مهمترین آلاینده عمومی‌در اقیانوس‌هاست، کشتی‌ها و حمل و نقل نفت توسط آنها، از دلیل مهمی ‌بر آلودگی نفتی در اقیانوسها هستند. زمانی که تانکرهای حمل و نقل کشتی‌ها شکسته می‌شوند، آلودگی نفتی اتفاق می‌افتد.

منابع آلوده کننده نفتی در دریاها:

از جمله منابع هیدروکربنی که موجب آلودگی اب دریاها می شوند:

• عملیات حفاری و استخراج نفت
• عملیات کشتی ها (شامل شستشو، تمیز کردن کف مخازن و …)
• حوادث مربوط به نفتکش ها
• پالایشگاه ها و تاسیسات نفتی ساحلی و کارخانه های پتروشیمی
• مناطق تفریحی قایقرانی
• چشمه های طبیعی نفت

اثرات آلودگی نفت در محیط های دریایی:

– هیدروکربن های نفتی بلافاصله پس از انتشار بر روی  سطح آب، از میزان نفوذ نور خورشید به اعماق دریا تا میزان حتی 90 درصد می کاهند که این امر موجب بروز اختلالات تنفسی جانداران می شود.
– مطالعات نشان می دهد که در تخم ماهیان آلوده به مواد نفتی، اثرات سوء ژنتیکی مشاهده گردیده و آلودگی نفتی دریا، روی رشد و سلامتی ماهیان و خرچنگ ها و دیگر جانداران اثر سوء گذاشته و حتی باعث مرگ و میر آنها نیز می شود.
– بد طعم شدن گوشت ماهیان
– کاهش باروری ماهیان و ترک نمودن زیستگاه های طبیعی خود که موجب بروز اختلال در اکوسیستم زمین می شود.
– کاهش چشمگیر بی مهرگان نظیر مرجان ها و ستاره های دریایی که خود از شاخص های آب های پاک به شمار می آیند.
– تاثیر مستقیم آلودگی نفتی بر زندگی پرندگان دریایی؛ که با آلوده شدن پر و بال پرندگان توانایی پرواز آنها تحلیل یافته که در نهایت باعث از بین رفتن آنها می شود.
– حتی بستر دریا نیز از خطر آلودگی نفتی مصون نخواهد ماند، بطوریکه مواد سنگین نفت با ته نشین شدن تدریجی، موجودات ساکن در کف لایه از جمله میگوها و حتی گیاهان را تحت تاثیر مخرب خود قرار می دهد.
– نفت موجود در دریا باعث فرسودگی بدنه کشتی و همچنین آسیب رساندن به دستگاه تهویه و خنک کننده و دستگاه آب شیرین کن و سایر قسمت های کشتی می شود.

منابع آلوده کننده نفتی در خشکی:

مدت‌هاست که مواد نفتی و مشتقات آن در اثر حمل‌ونقل یا ذخیره‌سازی‌ موجب آلودگی خاک می‌شود. آلودگی های نفتی یک پیامد اجتناب ناپذیر از افزایش سریع جمعیت و فرایند صنعتی شدن است که به‌دنبال آن آلودگی خاک توسط مواد هیدروکربنی به شکل وسیع در اطراف تاسیسات اکتشاف، استخراج و پالایش و به شکل موضعی در مسیرهای انتقال این مواد قابل مشاهده است. علاوه بر انتشار مستقیم این آلاینده‌ها، غبارات حاصل از سوخت گازهای همراه نفت، طی سالیان متمادی توانسته مواد سمی و مضری به خاک‌های منطقه اضافه کند هرچقدر مواد نفتی به عمق بیشتری از خاک نفوذ کند، رفع آلودگی آن مشکل‌تر و هزینه آن چندین برابر خواهد بود.

اثرات آلودگی نفت در محیط های خشکی:

– کاهش میزان رشد گیاهان در منطقه
– تغییرات منفی در نوع پوشش گیاهی منطقه که به دنبال آن با کاهش جمعیت جانوری نیز روبرو میشویم.
– تاثیرات منفی در آبهای زیر زمینی
– کمبود مواد غذایی در خاک که محدودیت کاشت گیاه را به همراه دارد.
– انتشار گازهای گلخانه ای در اثر نشت مواد هیدروکربنی در طی فرایند استخراج، حمل و نقل و فرسودگی خطوط انتقال.
– بوجود آمدن مشکلات تنفسی به دلیل انتشار گازهای گلخانه ای.
– باران های اسیدی که در نتیجه سوزاندن مواد سوختی می باشد.
– انتشار ذرات در هوا که در طول فرایند پالایش در پالایشگا ها صورت می پذیرد.
– آلودگی خاک و آبهای سطحی و زیرزمینی در نتیجه دفع نامناسب مواد زائد در پالایشگاه ها

نتیجه گیری:

علاوه بر اینکه نفت، منبع مهم انرژی تلقی می شود، اما نمی توان تاثیر نفت روی محیط زیست ، را انکار کرد که صنایع مربوط به آن، باعث انتشار آلاینده ها و مواد سمی و ایجاد اثرات نامطلوب می شوند.

پیشنهادات:

– درک و دانش بهتر از اکولوژی و بوم شناسی مناطق دریایی و خشکی
– نمونه برداری و اندازه گیری مقادیر مواد نفتی هرسال و یا حداقل در سال یک بار و برآورد دقیق ابعاد آلودگی.
– شناسایی مناطق آسیب پذیر منطقه مانند محل تخم ریزی آبزیان و حفاظت آنها در مقابل تاثیر نفت روی محیط زیست.
– کنترل و نظارت بر تخلیه مواد آلاینده و دفع مواد زائد بر اساس قوانین و استانداردهای موجود.
– آموزش پرسنل برای رعایت مسائل جهت حفاظت از محیط زیست مربوط که باید به طور مداوم انجام پذیرد.
– ارزیابی پیامدهای زیست محیطی در زمان قبل از اکتشاف و استخراج نفت که  لازم به اجرا هستند.

استفاده از این محتوا با ذکر منبع و لینک مستقیم به مقاله مجاز است.